του Ράλλη Γκέκα, Δρ. Οικονομικών ΟΤΑ

Την περίοδο της κρίσης η αποτελεσματική χρήση του δημόσιου εισοδήματος ή η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, αποκτούν έναν ιδιαίτερα επίκαιρο χαρακτήρα όχι μόνο για τα στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ), αλλά και για το πολιτικό προσωπικό της κεντρικής πολιτικής σκηνής.

Η συγκριτική αξιολόγηση, ως ένα διαχειριστικό εργαλείο, χρησιμοποιείται, εδώ και δεκαετίες, κυρίως για διαγνωστικούς σκοπούς. Είναι ένα εργαλείο που εφαρμόζεται σε ιδιωτικές και δημόσιες υπηρεσίες βοηθώντας τις να εντοπίσουν τις περιοχές εκείνες που απαιτούν παρεμβάσεις και να ιεραρχήσουν τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες τους, ώστε να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα τους και να αξιοποιήσουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα.

Η συγκριτική αξιολόγηση των οικονομικών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Local Finance Benchmarking (LFB), είναι ένα σύγχρονο εργαλείο, σχεδιασμένο από το Συμβούλιο της Ευρώπης[i], σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο να συμβάλλει στη βελτίωση της τοπικής δημοσιοοικονομικής διαχείρισης και των τοπικών φορολογικών ρυθμίσεων, σε όλες τις Ευρωπαϊκές ΤΑ. Προετοιμάστηκε με τη συνεργασία του ΟΟΣΑ, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η έρευνα είναι ακόμα σε εξέλιξη. Τα θετικά αποτελέσματα αυτού του εργαλείου έχουν εντοπιστεί σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, από τις οποίες και ξεκίνησε η εφαρμογή του.

Σε τι αποσκοπεί η χρήση του LFB

Η συγκριτική αξιολόγηση στα τοπικά δημόσια οικονομικά δημιουργήθηκε για να συγκρίνει την αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής αποκέντρωσης και της δημοσιονομικής διαχείρισης. Απευθύνεται τόσο στην κεντρική κυβέρνηση, όσο και σε κάθε δήμο ξεχωριστά. Η LFB επιδιώκει να αναδείξει το πλέον αποκεντρωμένο σύστημα, με τα μεγαλύτερα οφέλη. Η LFB βοηθά επίσης τους πολιτικούς και τα κέντρα λήψης αποφάσεων, σε εθνικό επίπεδο, να εντοπίσουν πλεονεκτήματα και προβλήματα στη διαχειριστική οικονομική λειτουργία της ΤΑ και τη συλλογή των τοπικών πόρων. Τέλος, σε τοπικό επίπεδο μπορεί να τοποθετήσει ένα δήμο σε κλίμακα, μέσω της συγκριτικής αξιολόγησης, σε σχέση με τους ομοίους του, με βάση τα αποτελέσματα που επιτυγχάνει και να αναδείξει μειονεκτήματα και προοπτικές.

Όλη αυτή η πληροφορία, που παράγεται, από τη συγκριτική αξιολόγηση, είναι επίσης χρήσιμη στην προώθηση της δημοσιονομικής αποκέντρωσης των χωρών. Η σύγκριση με άλλες χώρες μπορεί να αποκαλύψει ότι, η παραγωγή και παροχή προϊόντων και υπηρεσιών από την ΤΑ είναι υψηλότερη και αποτελεσματικότερη σε αποκεντρωμένες χώρες. Η συγκριτική αξιολόγηση μπορεί επίσης να αποκαλύψει στους χρήστες των δημοτικών υπηρεσιών, με ποιον τρόπο μπορεί να είναι αποτελεσματική η διαχείριση των τοπικών δημόσιων οικονομικών Με αυτό τον τρόπο προωθείται η δημοκρατική συμμετοχή, που αποτελεί ένα ουσιώδες βήμα προς την άμβλυνση των τάσεων απαξίωσης της πολιτικής, που κυριαρχεί στις μέρες μας.

Τι εμπεριέχει η LFB

Μία εθνική πολιτική προώθησης της συγκριτικής αξιολόγησης στην ΤΑ εμπεριέχει πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις, ούτως ώστε να ενθαρρυνθούν οι ΟΤΑ να βελτιώσουν την οικονομική τους διαχείριση, ενώ ταυτόχρονα, το εργαλείο αυτό, προσφέρει και σημαντικές πληροφορίες για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων σε εθνικό ή μακροοικονομικό επίπεδο. Καθοριστικό ρόλο στη διάδοση αλλά και εφαρμογή της συγκριτικής αξιολόγησης παίζει η διάχυση «καλών πρακτικών», που διευκολύνουν το τοπικό και κεντρικό πολιτικό προσωπικό να λαμβάνει πληροφορίες για μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες.

Στα τοπικά δημόσια οικονομικά και στη διαχείριση τους, το εργαλείο αυτό προσφέρεται τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, για να αποκαλύψει παράγοντες όπως: α) η αποτελεσματική διαχείριση και κυρίως είσπραξη τοπικών δημόσιων εσόδων, β) οι εξισορροπητικές κάθετες-διαβαθμιδικές φορολογικές σχέσεις, γ) η αποτελεσματική οικονομική διαχείριση.

Με βάση τα παραπάνω, η συγκριτική αξιολόγηση μπορεί να βοηθήσει σε εθνικό επίπεδο στην αποτελεσματική οργάνωση της δημοσιονομικής αποκέντρωσης, ενώ σε τοπικό επίπεδο στην αποτελεσματική διαχείριση των δήμων και περιφερειών. Η διεθνής εφαρμογή της συγκριτικής αξιολόγησης βοηθάει τα κέντρα λήψης αποφάσεων σε κεντρικό επίπεδο να σχεδιάσουν την φορολογική αποκέντρωση, δίνοντας παράλληλα στους αιρετούς και τα στελέχη της ΤΑ τη δυνατότητα να καθορίσουν μετρήσιμους στόχους, με βάση οικονομικούς δείκτες που συνάδουν με την εθνική πολιτική.

Γιατί ένα τέτοιο εργαλείο είναι χρήσιμο σήμερα στην Ελλάδα και σε ποιους;

Αυτή την περίοδο στην Ελλάδα δεν περνάμε μόνο μία περίοδο κρίσης. Ίσως εξαιτίας της κρίσης να έχουν τεθεί θέματα και ανάγκες μεταρρυθμίσεων. Έχω την εντύπωση ότι το εργαλείο αυτό, που σχεδιάστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης και εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, είναι πολύ χρήσιμο, όχι μόνο για την ΤΑ. Η χρησιμότητα του είναι διττή και για το κεντρικό Ελληνικό κράτος και για την ΤΑ.

Η κυβέρνηση έχει αναλάβει μία σειρά πρωτοβουλίες. Τη μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη», τη διατύπωση του νέου ενιαίου Κώδικα Δήμων και Περιφερειών, την αλλαγή αξιολόγησης όλου του δημόσιου τομέα, άρα και της ΤΑ. Μόνο από τον πρόσφατο νόμο, για την αξιολόγηση, προκύπτει η ανάγκη επανακαθορισμού της οργανωτικής διάρθρωσης (οργανογράμματα, νέοι ΟΕΥ), των δήμων. Με ποιά στοιχεία, με βάση ποιές μελέτες θα υλοποιηθούν οι πολιτικές επιλογές; Δεν αμφισβητώ τη «σοφία» των ατόμων που επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση, για να στελεχώσουν τις σχετικές επιτροπές. Ισχυρίζομαι όμως ότι και αυτά τα στελέχη θα νοιώσουν πολύ πιο σίγουρα για τις αποφάσεις τους, εάν μπορούν να στηριχτούν σε δεδομένα που προήλθαν από την αξιοποίηση διεθνώς δοκιμασμένων εργαλείων.

Σε επίπεδο δήμων και περιφερειών, η ανάγκη για τη χρήση τέτοιων εργαλείων είναι αυτονόητη. Η κρίση οδηγεί όλη την ΤΑ, πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια, να παράγει και να παρέχει περισσότερα, με λιγότερους πόρους. Πως μπορεί να το πετύχει αυτό; Με την αύξηση της αποτελεσματικότητας της. Όπως προκύπτει και από τα παραπάνω, βασικός στόχος της LFB, σε τοπικό επίπεδο, είναι η βελτίωση της οικονομικής αποτελεσματικότητας των δήμων και περιφερειών.

Πως λειτουργεί η LFB

Τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και στους δήμους η LFB δίνει ιδιαίτερη σημασία στα έσοδα της ΤΑ. Αυτό φυσικά δεν είναι τυχαίο, μιας και όλοι γνωρίζουν ότι μία από τις διαφορές στην κατάρτιση του δημοτικού και περιφερειακού, σε σχέση με τον κρατικό προϋπολογισμό, είναι ότι ο πρώτος ξεκινάει από τα έσοδα ενώ ο δεύτερος από τις δαπάνες.

• Η οικονομική «αυτονομία»

Σημαντικός παράγοντας προς διερεύνηση είναι η οικονομική αυτονομία της ΤΑ, η οποία επηρεάζεται κυρίως από τις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις τοπικού και κεντρικού συστήματος. Όταν η διαχωριστική γραμμή μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και της ΤΑ είναι «θολή», τότε είναι επίσης «θολός» και διαχέεται ο καταμερισμός των ευθυνών. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος το καλάθι των εθνικών πόρων και τα ίδια έσοδα των δήμων και των περιφερειών να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, χωρίς να έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά και τις ίδιες δυνατότητες.

Η χρηματοδοτική αυτονομία της ΤΑ καθορίζεται από διάφορους παράγοντες όπως:

α) Η φορολογική ελευθερία. Από τη δυνατότητα δηλαδή που έχουν οι δήμοι και οι περιφέρειες να επηρεάζουν τη φορολογική βάση και τον φορολογικό συντελεστή του τοπικού φορολογικού συστήματος.

β) Ο τρόπος οργάνωσης του μηχανισμού βεβαίωσης και είσπραξης των τοπικών δημόσιων εσόδων. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, τα τοπικά φορολογικά έσοδα συλλέγονται αποτελεσματικότερα από τοπικούς μηχανισμούς, παρά από κεντρικούς.

Ο ΟΟΣΑ ταξινόμησε σε πέντε κατηγορίες τη χρηματοδοτική αυτονομία της ΤΑ:

1. Η ΤΑ καθορίζει το φορολογικό συντελεστή και τις φορολογικές ελαφρύνσεις, (μεγαλύτερος βαθμός τοπικής φορολογικής αυτονομίας).
2. Η ΤΑ καθορίζει το φορολογικό συντελεστή, μέσα σε ένα «διάστημα εμπιστοσύνης», (ανώτερος και κατώτερος συντελεστής), που δίνεται από τη κεντρική κυβέρνηση.
3. Η ΤΑ καθορίζει τις φορολογικές ελαφρύνσεις (φορολογικές απαλλαγές και εκπτώσεις φόρου).
4. Τα φορολογικά έσοδα που θα κατανεμηθούν στην ΤΑ καθορίζονται από τη ΤΑ, με νόμο ετησίως ή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
5. Κεντρικά καθορίζονται οι φορολογικοί συντελεστές και η φορολογική βάση, (χαμηλότερος βαθμός φορολογικής αυτονομίας).

Παρατηρούμε ότι εάν προσπαθήσουμε να κατατάξουμε την Ελληνική ΤΑ με βάση τα κριτήρια του ΟΟΣΑ, μάλλον προς τη κλίμακα πέντε θα πρέπει να κοιτάξουμε. Γιατί μπορεί τα έσοδα της ΤΑ να καθορίζονται με νόμο, αλλά το θέμα είναι ότι όποτε και όπου μπορεί το κεντρικό κράτος, διαχρονικά, δεν τον εφαρμόζει.

• Τα ίδια έσοδα

Τα ίδια έσοδα προσφέρονται τόσο για διεθνείς, όσο και για διαδημοτικές συγκριτικές αξιολογήσεις. Είναι όμως φανερό ότι όταν πρόκειται για χώρες με περιορισμένη φορολογική ελευθερία και κεντρικό μηχανισμό είσπραξης, οι δυνατότητες επεξεργασίας δεικτών σε αυτό τον τομέα είναι περιορισμένες. Σε αυτή την περίπτωση είναι προφανές ότι βασικό στοιχείο είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες, (φορολογική αποκέντρωση, φορολογική ελευθερία και ίδιοι μηχανισμοί συλλογής), για να μπορέσει να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα συγκριτικής αξιολόγησης. Πάντως, πάντα υπάρχουν περιθώρια σε διαδημοτικό επίπεδο, όσο συγκεντρωτικό και εάν είναι το πλαίσιο φορολογικής πολιτικής, να μπορούν να πραγματοποιηθούν συγκριτικές αξιολογήσεις.

Ένα επίσης σημαντικό στοιχείο στην αξιολόγηση των ιδίων πόρων της ΤΑ, θεωρείται και η αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας της.

• Οι κρατικές επιχορηγήσεις

Ένα επίσης σημαντικό αντικείμενο αξιολόγησης είναι οι κρατικές επιχορηγήσεις προς την ΤΑ. Τα βασικά ερωτήματα που τίθενται για τις κρατικές επιχορηγήσεις είναι:

α) Πως καθορίζεται το συνολικό ποσό και

β) Πως κατανέμονται στους δήμους και τις περιφέρειες. Ιδιαίτερα σε αυτό το ερώτημα, δύο είναι τα επί μέρους ερωτηματικά: 1) Πως είναι σχεδιασμένο το σύστημα εξισορρόπησης των δημοσιονομικών ανισοτήτων και 2) Ποιο είναι το γενικό πλαίσιο και οι κανόνες κατανομής των γενικών και ειδικών επιχορηγήσεων.

Οι πολιτικές εξισορρόπησης αξιολογούνται με βάση τα εξής κριτήρια:

1. Πως λαμβάνονται υπόψη οι διάφοροι παράγοντες που προκαλούν ανισότητες, (δημοσιονομικές δυνατότητες, ανάγκες κλπ).
2. Πόσο εξειδικευμένοι και πως είναι σχεδιασμένοι οι κανόνες εξισορρόπησης, (διαφάνεια, σταθερό σύστημα, γνωστό εκ των προτέρων, εύκολο να προϋπολογισθεί).
3. Οι γενικές επιχορηγήσεις είναι προτιμότερες και κατανέμονται με κριτήρια που έχουν περιορισμένη επιρροή στην οικονομική αυτονομία των δήμων και περιφερειών. Οι ειδικές επιχορηγήσεις χρησιμοποιούνται κυρίως σε επενδυτικές χρηματοδοτήσεις, ακολουθώντας τους κανόνες των γενικών επιχορηγήσεων, (αντικειμενικές, διαφανείς, συνδεδεμένες με ανάγκες και δημοσιονομική ικανότητα).

Όλες αυτές οι παράμετροι χρησιμοποιούνται για να συγκρίνουν τα εθνικά συστήματα αποκέντρωσης. Μέσω της συγκριτικής αξιολόγησης μπορούμε να περιγράψουμε τον τρόπο με τον οποίο το κεντρικό κράτος διαχειρίζεται τις κρατικές επιχορηγήσεις και εάν τις χρησιμοποιεί ως μηχανισμό πολιτικής και οικονομικής κηδεμονίας της ΤΑ. Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα να εμπλουτίσουμε την εμπειρία, όσον αφορά στη χρήση παραγόντων και κριτηρίων κατανομής των επιχορηγήσεων, ώστε το σύστημα να καταστεί περισσότερο αποτελεσματικό.

Στην προσπάθεια να εφαρμόσουμε αυτά τα κριτήρια αξιολόγησης στο Ελληνικό σύστημα κατανομής των κρατικών επιχορηγήσεων, δεν είναι δυνατόν να μην θυμηθούμε τον «επαναστατικό» ρόλο που έπαιξε για τα οικονομικά των δήμων ο Ν. 1828/89. Δυστυχώς, όσο και εάν οι νομοθέτες τόσο του 1828, όσο και του 3852, προσπάθησαν να θωρακίσουν τους πόρους της ΤΑ, σκόνταψαν στην μικρόνοια αυτών που ανέλαβαν να τους εφαρμόσουν.

• Ο δανεισμός

Ένας επίσης πολύ σημαντικός παράγοντας αξιολόγησης της χρηματοδότησης των δημοσίων δαπανών, ιδιαίτερα των επενδυτικών, είναι ο δανεισμός. Υπάρχει ένα παράδοξο. Όσο περισσότερο συγκεντρωτικό είναι ένα κράτος, τόσο η ΤΑ είναι λιγότερο εκτεθειμένη σε μεγάλο δανειακό βάρος. Αυτό φυσικά συμβαίνει γιατί οι κεντρικοί κανόνες είναι τόσο αυστηροί, ώστε να μην επιτρέπουν πολλές ευκαιρίες άσκησης τοπικής χρηματοδοτικής μηχανικής.

Όσο και να παινευόμαστε για το μικρό δανειακό βάρος των Ελληνικών δήμων, εάν το δούμε από την παραπάνω σκοπιά δεν είναι καθόλου τιμητικό για την Ελληνική ΤΑ.

• Οικονομικός προγραμματισμός και προϋπολογισμός

Η συγκριτική αξιολόγηση της χρηματοδοτικής διαχείρισης των δήμων και των περιφερειών εστιάζει επίσης στον οικονομικό προγραμματισμό και τον προϋπολογισμό. Είναι πολύ βασικό για την οικονομική τους στρατηγική, οι δήμοι και οι περιφέρειες να έχουν μεθόδους προγραμματισμού, στηριγμένες σε μετρήσιμους στόχους, για όλες τις υπηρεσίες του δήμου ή της περιφέρειας. Η διαδικασία του προϋπολογισμού πρέπει να είναι ανοικτή, διαφανής και θεσμοθετημένη. Η διαδικασία εφαρμογής του προϋπολογισμού θα πρέπει να είναι θεσμικά κατοχυρωμένη, στηριγμένη σε διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια.

Η δημοσιονομική διαχείριση καθορίζεται, σε μεγάλο βαθμό, από τις σχέσεις κεντρικής διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτές οι σχέσεις καθορίζουν τις διαδικασίες κατάρτισης και υλοποίησής των προϋπολογισμών. Για το κεντρικό κράτος σημαντικός παράγοντας είναι οι κανόνες που καθορίζουν την οικονομική αυτονομία της ΤΑ, η οποία προσεγγίζεται σε τρία επίπεδα:

1. Στο επίπεδο του προϋπολογισμού και ιδιαίτερα: α) στον τρόπο κατάρτισης του προϋπολογισμού β) στην ψήφιση και γ) την εφαρμογή.
2. Στα όρια στην τοπική αυτονομία και στη δημοσιονομική διαχείριση από την κεντρική κυβέρνηση, που θέτει τους γενικότερους στόχους της οικονομικής πολιτικής ή δημιουργεί τους απαραίτητους υποστηρικτικούς μηχανισμούς των ΟΤΑ για την απρόσκοπτη λειτουργία τους.

Ως γενικοί κανόνες της κεντρικής κυβέρνησης μπορούν να θεωρηθούν οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, ο διαχωρισμός λειτουργικών και επενδυτικών δαπανών, όπως επίσης και στην περίπτωση των ΟΤΑ με χρηματοοικονομικά προβλήματα (υπερχρεωμένοι δήμοι στη δική μας περίπτωση), η παρέμβαση της κεντρικής κυβέρνησης, με στόχο τη δημοσιονομική εξυγίανση του ΟΤΑ.

3. Σύστημα παρακολούθησης της χρηματοοικονομικής διαχείρισης, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Το σύστημα αυτό θα πρέπει παράλληλα, για να στηριχθεί στα στοιχεία των ΟΤΑ, να παρέχει την κατάλληλη τεχνική και επιστημονική υποστήριξη, όπου αυτή χρειάζεται.

Τα προβλήματα στην εφαρμογή της μεθόδου

Τα προβλήματα που έχουν ανακύψει, από τη διεθνή εφαρμογή του εργαλείου δεν είναι λίγα. Είναι όμως αντιμετωπίσιμα. Εάν προσπαθήσουμε να τα κωδικοποιήσουμε καταλήγουμε στα εξής:

• Η συγκριτική αξιολόγηση μεταξύ ΟΤΑ εξαρτάται πολλές φορές από την πολιτική βούληση ή την επιθυμία των δήμων και των περιφερειών. Ο πολιτικός ανταγωνισμός αποτελεί τροχοπέδη για την εφαρμογή της μεθόδου.
• Ένα άλλο εμπόδιο στην υλοποίηση συγκριτικών αξιολογήσεων είναι ότι οι μικροί ΟΤΑ δεν έχουν τις τεχνικές και επιστημονικές δυνατότητες, αλλά και τους ανθρώπινους πόρους για να παρακολουθήσουν και υλοποιήσουν τέτοιες μεθόδους. Μία λύση που έχει εφαρμοστεί, σε αυτή την περίπτωση, είναι η μέθοδος να ξεκινήσεις από τους μεγάλους ΟΤΑ και σταδιακά να διαχέεται στο σύνολο της ΤΑ.
• Η σύγκριση γίνεται με βάση αριθμοδείκτες. Οι αριθμοδείκτες για να δημιουργηθούν χρειάζονται έγκαιρα και αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία.
• Επειδή η συγκριτική αξιολόγηση απαιτεί εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, είναι πολιτικά ευαίσθητη διαδικασία. Ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους.
• Το κενό μεταξύ των πολιτικών προσδοκιών και παρεμβάσεων, ίσως θα μπορούσε να μειωθεί με τη ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα διαχείρισης δημοσίου χρήματος. Εάν υπάρχει ενδιαφέρον για το πόσο αποτελεσματικά ο δήμος ή η περιφέρεια διαχειρίζεται το δημόσιο χρήμα, τότε η εφαρμογή της μεθόδου γίνεται πολύ πιο εύκολα. Η συγκριτική αξιολόγηση μπορεί μάλιστα να προσανατολίσει τους χρήστες των δημοτικών υπηρεσιών
• Το ποιος είναι υπεύθυνος για τη συγκριτική αξιολόγηση διαφέρει από χώρα σε χώρα. Σε άλλες χώρες τις διαδικασίες αυτές τις αναλαμβάνει το ίδιο το Υπουργείο Εσωτερικών, σε άλλες υποστηρικτικοί οργανισμοί σαν την ΕΕΤΑΑ. Ο μηχανισμός αυτός συνήθως δεν αναλαμβάνει μόνο το κομμάτι της διεκπεραίωσης, αλλά και της τεχνικής υποστήριξης των ΟΤΑ

Οι δείκτες που χρησιμοποιεί η LFB

Το κέντρο εμπειρογνωμόνων για τη μεταρρύθμιση της ΤΑ του Συμβούλιου της Ευρώπης, έχει εξειδικεύσει τα παραπάνω σε ορισμένους δείκτες, οι γενικές κατηγορίες των οποίων είναι:

Γενικές αρχές τοπικές φορολογικής πολιτικής

• Σχεδιασμός της τοπικής φορολογικής πολιτικής.
• Διαφάνεια και δημοκρατική συμμετοχή.
• Ο χρόνος απόφασης των τοπικών φορολογικών πολιτικών.
• Η χρήση πληροφορικής.
• Η δυνατότητα παρακολούθησης και ανάπτυξης από το υπάρχον προσωπικό.

Τοπική φορολογία

• Σχεδιασμός τοπικής φορολογίας.
• Φορολογική πολιτική.
• Πληροφορίες και δημοσιότητα.
• Μηχανισμός διαχείρισης.
• Μηχανισμός ελέγχου.

Τέλη, δικαιώματα και διάφορα έσοδα

Χρηματοδότηση επενδύσεων

Διαχείριση δημοτικής περιουσίας

Προϋπολογισμός και οικονομικός προγραμματισμός

• Σχεδιασμός φορολογικής πολιτικής.
• Μέθοδος προϋπολογισμού και ικανότητες.
• Διαδικασία κατάρτισης προϋπολογισμού.
• Αντικείμενα φορολογικής πολιτικής.
• Ειδικοί κανόνες κατάρτισης και εκτέλεσης των δημοτικών προϋπολογισμών.
• Ειδικοί έλεγχοι κατά την κατάρτιση και υλοποίηση του προϋπολογισμού.

Επίλογος

Το ζητούμενο τη σημερινή εποχή ποιο είναι:

Ανάπτυξη. Οι περισσότερες διεθνείς μελέτες συμφωνούν ότι η ανάπτυξη είναι ευθέως ανάλογη με την αποκέντρωση. Το Ελληνικό υδροκεφαλικό κεντρικό κράτος αποτελεί τροχοπέδη σε οποιαδήποτε αναπτυξιακή πρωτοβουλία. Σε ποιους τομείς και πως μπορούμε να προχωρήσουμε στην αποκέντρωση; Απαντήσεις μπορεί να βρούμε και στη LFB

Αποτελεσματικότητα στην είσπραξη. Όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι το πρόβλημα του Ελληνικού φορολογικού συστήματος, τοπικού και κεντρικού, δεν είναι η «γενναιοδωρία» του, αλλά η περιορισμένη εισπραξιμότητα. Η μέχρι τώρα αξιοποίηση των δεδομένων, από τη διεθνή χρήση της LFB, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι σε ορισμένους φόρους, όπως για παράδειγμα ο Φόρος Ακίνητης Περιουσίας, η διαχείριση τους σε τοπικό επίπεδο είναι περισσότερο αποτελεσματική.

Οικονομικότερη διαχείριση των πόρων. Όλες οι επίσημες στατιστικές καταδεικνύουν το μεγάλο αναλογικό κόστος διαχείρισης, κυρίως των διοικητικών υπηρεσιών της χώρας μας. Η LFB παρέχει τη δυνατότητα να εντοπιστούν, σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο, κενά και προοπτικές, με στόχο τη βελτίωση και την αποδοτική λειτουργία του κεντρικού κράτους και της ΤΑ.

Άμβλυνση του δημοκρατικού ελλείμματος. Είναι γεγονός ότι σε όλη την Ευρώπη παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μία απαξίωση της πολιτικής. Αυτό συνδέεται και με το δημοκρατικό έλλειμμα. Ο τρόπος για να καλύψεις το δημοκρατικό έλλειμμα είναι η ενεργός συμμετοχή. Για να μπορέσει όμως ένας πολίτης να συμμετάσχει και να μην έχει την αίσθηση ότι τον εμπαίζουν, χρειάζεται έγκυρες και έγκαιρες πληροφορίες, όπως επίσης εγγυήσεις ότι η γνώμη του θα εισακουστεί.

Είναι προφανές ότι η LFB μπορεί να προσφέρει λύσεις στα παραπάνω προβλήματα-προκλήσεις. Για να μπορέσει όμως να εφαρμοστεί χρειάζεται:

• Πολιτική βούληση κεντρικού και τοπικού πολιτικού προσωπικού.
• Δημιουργία υποστηρικτικών μηχανισμών
• Βάσεις δεδομένων και όχι σιλό πληροφοριών. Θα επεξεργάζονται τα δεδομένα και θα πρέπει να είναι, στο πλαίσιο του νόμου, προσβάσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο

[i] EU, CE 2015 Local Finance Benchmarking: a shared tool for improved finance management

[ii] Council of Europe, EU. 2013. Local Finance Benchmarking Toolkit